- Związek między snem a ryzykiem rozwoju otyłości lub cukrzycy typu 2 nie jest jasny, ale przypuszcza się, że jest dwukierunkowy.
- Badania wykazały, że spanie różnej ilości godzin każdej nocy może być powiązane z ryzykiem cukrzycy.
- Nowa analiza danych z UK Biobank wykazuje, że zwiększona zmienność w długości snu jest związana z wyższym ryzykiem cukrzycy, szczególnie u osób, które spały dłużej oraz u tych z niższym wynikiem genetycznym ryzyka cukrzycy.
Nieregularny sen został powiązany z ryzykiem cukrzycy typu 2, jednak ten efekt zmniejszył się, gdy dane zostały skorygowane o otyłość, choroby współistniejące i czynniki związane ze stylem życia.
Badacze z Bostonu (USA) i Manchesteru (Wielka Brytania) odkryli, że osoby z największą zmiennością w długości snu były o 59% bardziej narażone na rozwój cukrzycy w ciągu 7,5-letniego okresu obserwacji niż te, których wzorzec snu był najbardziej stabilny.
Wyniki zostały opublikowane w czasopiśmie „Diabetes Care”.
Ryzyko wzrasta wraz z większą nieregularnością snu
Aby zbadać związek między nieregularnym snem a ryzykiem cukrzycy, naukowcy wykorzystali dane z UK Biobank, uzyskując zgodę na użycie danych 84 421 uczestników do tego badania. Dane dotyczące snu były dostępne, ponieważ uczestnicy zostali poproszeni o noszenie akcelerometru – urządzenia, które rejestruje poziom aktywności, podobnie jak zegarek fitness – przez siedem dni w latach 2013–2015.
Średnia wieku uczestników wynosiła 62 lata, a naukowcy również wykorzystali dane genetyczne przechowywane w Biobanku, aby obliczyć poligeniczne wskaźniki ryzyka cukrzycy, korzystając ze znanych wariantów genetycznych tego schorzenia.
Badacze odkryli, że uczestnicy, u których odchylenie długości snu wynosiło od 31 do 45 minut od średniej, mieli o 15% wyższe ryzyko cukrzycy w porównaniu do tych, których długość snu różniła się o 30 minut lub mniej. Osoby z największą zmiennością, z odchyleniem długości snu wynoszącym 91 minut lub więcej, miały o 59% wyższe ryzyko po uwzględnieniu wieku, płci i rasy.
Naukowcy analizowali również różnice w długości snu powyżej i poniżej 60 minut i stwierdzili, że różnica wynosząca ponad 60 minut wiązała się z 34% wzrostem ryzyka, jednak zmniejszyło się ono do 11% po skorygowaniu danych o czynniki związane ze stylem życia, choroby współistniejące, czynniki środowiskowe i poziom tkanki tłuszczowej.
Grupa badana była w 97% biała i ponad 45% miało wykształcenie wyższe, co nie jest reprezentatywne dla całej populacji Wielkiej Brytanii.
Jak sen wpływa na hormony
Autorzy nie badali mechanizmów leżących u podstaw odkrytego związku w tym prospektywnym badaniu kohortowym, ale wyjaśnili, że może to wynikać z faktu, że nieregularne wzorce snu zakłócają rytmy okołodobowe. Sugerowali, że niestabilny cykl okołodobowy może zakłócać metabolizm glukozy i prowadzić do zmniejszonej wrażliwości na insulinę.
Badali wpływ zmienności snu na ryzyko cukrzycy, ponieważ istnieje coraz więcej dowodów na to, że zmienność snu może wpływać na zdrowie metaboliczne. Długość snu, jakość snu i inne zaburzenia snu były wcześniej powiązane z ryzykiem cukrzycy w innych badaniach.
Dr Sudha Tallavajhula, neurolog i specjalista medycyny snu z UTHealth Houston, która nie brała udziału w badaniach, powiedziała w wywiadzie dla Medical News Today:
„Zarówno w celach klinicznych, jak i badawczych, widzimy, że zaburzenia snu zmieniają ścieżki hormonalne. Podczas snu cały układ hormonalny, który obejmuje wszystkie funkcje hormonalne, ulega cyklicznym zmianom. Hormony, które nie są potrzebne podczas snu ze względu na niską aktywność, na przykład insulina i sterydy, są zazwyczaj redukowane. Ich poziom wzrasta rano, aby sprostać zapotrzebowaniu na aktywność. Zaburzenia snu przyczyniają się do niewłaściwego wykorzystania glukozy i tłuszczu.”
Nie było jasne, czy jedno powoduje drugie, a kwestia mogła być dwukierunkowa, wyjaśniła.
„Istnieje znaczna ilość badań łączących zarówno otyłość, jak i cukrzycę z zaburzeniami snu. Z szerszej perspektywy zaburzenia snu są związane z ogólną niesprawnością metaboliczną, która leży u podstaw zarówno cukrzycy, jak i otyłości. Związek ten jest wieloczynnikowy i działa w obu kierunkach, co oznacza, że zaburzenia snu mogą zwiększać ryzyko cukrzycy i otyłości. Te dwa schorzenia mogą również przyczyniać się do zaburzeń snu.”
— Dr Sudha Tallavajhula
Rytm okołodobowy a ryzyko cukrzycy typu 2
Wcześniej naukowcy badali rolę rytmu okołodobowego w ryzyku cukrzycy typu 2. W badaniu opublikowanym w „Annals of Internal Medicine” zbadali Nurses’ Health Study II i odkryli, że „nocne marki” były bardziej narażone na rozwój cukrzycy typu 2 niż „rannne ptaszki”.
Kronotyp, czyli to, czy ludzie czują, że muszą kłaść się spać i wstawać wcześniej lub później, jest powiązany z rytmem okołodobowym, który opisuje zegar biologiczny człowieka. Uważa się, że jest on sterowany m.in. przez poziom światła.
Naukowcy odkryli również, że „nocne marki” częściej zgłaszają niezdrowe zachowania związane ze stylem życia. Po skorygowaniu danych o te czynniki efekt kronotypu nadal występował, ale był osłabiony.
Chociaż badanie nie wyjaśniło mechanizmów leżących u jego podstaw, potwierdziło znaczenie zdrowych nawyków w zapobieganiu cukrzycy typu 2, powiedziała Becca Anne Krukowski, profesor nauk o zdrowiu publicznym na Uniwersytecie Wirginii, która nie brała udziału w badaniu.
„Utrzymywanie zdrowych nawyków — w tym regularnego snu, ale także regularnej aktywności fizycznej i zdrowej, zrównoważonej diety — przyczynia się do ogólnego zdrowia i prawdopodobnie do zapobiegania cukrzycy typu 2” — powiedziała.
